Christopher Daniel ››› Zasady gnomoniki w kawa?kach
Zegary s?oneczne Tadeusza Przypkowskiego w Greenwich (cz. 2)
20 lipca 2010, godz. 13:37
 |
 |
|
 |
||
 |
 |
Pod koniec lat 60. ubieg?ego stulecia w Królewskim Obserwatorium w Greenwich zrodzi? si? pomys? na budow? serii zegarów s?onecznych, które mia?y ilustrowa? rozmaite rodzaje linii godzinowych wyst?puj?ce na na?ciennych s?onecznikach Anglii. W?adze zwróci?y si? do dr Tadeusza Przypkowskiego z pro?b? o wykonanie stosownych wylicze? i projektów, na podstawie których pó?niej zegary wykonano. Przypkowski uchodzi? za ?wiatowego formatu autorytet w temacie gnomoniki i naturalnym by?o, ?eby to w?a?nie jemu owo zadanie zleci?. Trudno dzi? doj?? faktów b?d?cych przyczyn? wykonania zegarów z drewna, zamiast – jak zaplanowa? Przypkowski – z marmuru. Wiadomo jednak, ?e po kilku latach drewno uleg?o wp?ywom cz?sto w Anglii mokrej pogody i ostatecznie wszystkie oprócz jednego zosta?y zdj?te by nigdy ju? nie wróci? na swoje pierwotne miejsca. Przedstawiamy kolejn? parti? historycznych s?oneczników Greenwich, które w tym istotnym dla dzisiejszego uk?adu ?wiata miejscu zostawi?y nasz polski akcent.
Na ?cianie po?udniowej, zwróconej ku pi?knemu, ogrodzonemu murem ogrodowi, istnia?y kolejne cztery przyk?ady sztuki gnomonicznej. Od kraw?dzi zachodniej ?ciany by?y to:
Tadeusz Przypkowski ››› Historia gnomoniki
Ze studiów nad instrumentarium astronomicznym Kopernika
14 lipca 2010, godz. 11:45
Autor przedstawia wykonane pod swoim kierunkiem w naturalnych wymiarach rekonstrukcje instrumentów astronomicznych, jakich Miko?aj Kopernik u?ywa? dla swych obserwacji, wyja?niaj?c, i? zasadnicz? podstaw? do tych studiów i rekonstrukcji s? w?asne mniej lub wi?cej szczegó?owe opisy tych?e instrumentów, zamieszczone przez Kopernika w dziele De revolutionibus orbium coelestium. Nie s? to przyrz?dy przez niego wynalezione, gdy? ich zasady teoretyczne powsta?y jeszcze w staro?ytno?ci i wszystkie by?y u?ywane ju? przez Ptolemeusza oraz jego dawniejszych poprzedników (Hipparch, Eratostenes). Poza samym Kopernikiem trzeba by?o si?gn?? i do ?róde? nieco starszych oraz wspó?czesnych, a tak?e pó?niejszych, chocia? te ostatnie ograniczaj? si? tylko do krótkiego okresu pokopernikowskiego, gdy? Kopernik by? ostatnim z wielkich astronomów, którzy do swych obserwacji u?ywali jedynie dawnego instrumentarium antycznego.
Darek Oczki ››› S?onecznikowa turystyka
?wi?tokrzyskie zegary tym razem bez s?o?ca
28 czerwca 2010, godz. 15:50
Ostatnim razem nie uda?o mi si? zrealizowa? wszystkich punktów wyprawy po zdj?cia zegarów s?onecznych regionu, wi?c postanowi?em doko?czy? to dzie?o w osobnym wypadzie. Jak si? okaza?o i ten cel sta? nieco za daleko od zakresu moich mo?liwo?ci. Nowe wczepiane peda?y i specjalne buty rowerowe mia?y pomóc w je?dzie i faktycznie pomog?y, jednak niewystarczaj?co, gdy? z ka?dym kolejnym podjazdem mi??nie stopniowo kapitulowa?y. W tym rejonie Góry ?wi?tokrzyskie robi? ju? co chc?, a nie wszystkie drogi wybudowano w dolinach. Technika zatem nie na wiele si? zda?a – po przejechaniu 100 km niestety mia?em ju? kompletnie do?? i musia?em si? wycofa?.
Darek Oczki ››› S?onecznikowa turystyka
?owy u podnó?a Gór ?wi?tokrzyskich
14 czerwca 2010, godz. 22:11
W ostatni? sobot? wsiad?em z rowerem do poci?gu i pojecha?em ze Stolicy do Szyd?owca. Plan by? taki, ?eby objecha? kilka okolicznych miast i wiosek, w których wed?ug naszego Katalogu powinny by? zegary s?oneczne, i po wszystkim wróci? do Warszawy z Kielc. Niestety planowanie palcem po mapie bywa zdradliwe, gdy? nie wida? tam tych wszystkich mniejszych i wi?kszych kilometrów, które czaj? si? na drogach i tylko czyhaj? na naiwnego podró?nika :) Wydawa?o mi si?, ?e to trasa na jakie? 120-140km, ale gdy przejecha?em 90km i nadal nie by?o wida? pó?metka, postanowi?em zawróci?. Na szcz??cie nie bez ?owieckich sukcesów na koncie.
Darek Oczki ››› S?onecznikowa turystyka
Szukaj?c zegarów na Suwalszczy?nie
8 czerwca 2010, godz. 20:32
Zapowiadana wcze?niej weekendowa wyprawa w okolice Suwa?k dobieg?a ko?ca, a wszystkie cele zosta?y zdobyte. Musz? od razu powiedzie?, ?e rejony te okaza?y si? doskonale zagospodarowane – czyli odwrotnie ni? si? spodziewali?my. Wraz z Zegarynk? oczekiwali?my tam raczej piszcz?cej biedy i okien zabitych deskami.
Christopher Daniel ››› Zasady gnomoniki w kawa?kach
Zegary s?oneczne Tadeusza Przypkowskiego w Greenwich (cz. 1)
6 maja 2010, godz. 22:37
Wiele osób si? zgodzi, ?e najciekawszy zespó? zegarów s?onecznych istnia? w Greenwich w latach 60. Wtedy to Narodowe Muzeum Morskie zleci?o wykonanie serii s?onecznych czasomierzy ?ciennych, które mia?y ozdobi? kilka po?udniowych i wschodnich ?cian budynków dawnego Obserwatorium Królewskiego. Zadaniem tych zegarów by?o proste i obrazowe wyja?nienie ró?nych sposobów wykonywania s?oneczników. To tak, jakby wszystkie mo?liwe rodzaje linii godzinowych towarzysz?ce z?o?onym zegarom s?onecznym, odejmowa? jeden za drugim i umieszcza? na osobnych tarczach.
Darek Oczki ››› Najprostszy zegar s?oneczny
Kompas dla polskiej wsi okresu baroku
4 maja 2010, godz. 23:50
Aktualizacja: 5 maja 2010, godz. 21:32
Ju? w ?redniowieczu podj?to w Europie pierwsze próby upowszechnienia zegarów s?onecznych – papie? Sabinian w 606 roku nakaza? umieszczanie na ko?cio?ach zegarów s?u??cych do regulowania porz?dku liturgicznego. Tereny dzisiejszej Polski w tamtym czasie zamieszkiwa?y s?owia?skie plemiona o w?asnym systemie wierze?, a papieski edykt w ?aden sposób si? do nich nie odnosi?. Dopiero pod koniec pierwszego tysi?clecia plemiona te zjednoczy? Mieszko I staj?c si? pierwszym królem nowego pa?stwa, co przypiecz?towa? przyj?ciem przez Polsk? chrztu. Wiele lat jednak min??o, zanim ko?ció? sta? si? integralnym elementem krajobrazu. ?wiat chrze?cija?ski, który powsta? na podwalinach Cesarstwa Rzymskiego, oznacza? rozwój techniki i post?p cywilizacyjny. Mo?na wi?c ?mia?o powiedzie?, ?e mieli?my na starcie pewne opó?nienie w stosunku do po?udniowej i zachodniej cz??ci Europy, gdzie do dzi? istniej? zabytki gnomoniczne dowodz?ce efektywno?ci papieskiego edyktu. Jedyne na terenach polskich i zachowane do dzi? ko?cielne zegary s?oneczne zobaczy? mo?na na ?wi?tyni w Stró?yskach.
Tadeusz Przypkowski ››› Historia zegarów s?onecznych
Prekursorzy gnomonografu Jastrz?bowskiego w XVI-XVIII w.
19 kwietnia 2010, godz. 00:09
Lata prze?omu pierwszej i drugiej ?wierci XIX w. wykazuj? w Polsce wyj?tkowe o?ywienie na polu gnomoniki. Ukazuj? si? nowe podr?czniki kre?lenia zegarów s?onecznych Augustyna Fr?czkiewicza (1819), Paw?a Krzy?anowskiego (1820) i Wincentego Karczewskiego (1828). 
W oficjalnym programie »Instytutów Religijnych i Edukacyjnych w Królestwie Polskim« na rok 1826/27 w Wydziale Filozoficznym po d?u?szej przerwie znów pojawia si? gnomonika, i to zarówno od strony konstrukcyjnej jak i historycznej. Jan Baranowski (1800-1879) zostawszy w roku 1825 adiunktem Obserwatorium Warszawskiego wykre?li? na szeroko?? geograficzn? Warszawy typ przeno?nego walcowego zegara s?onecznego wysoko?ciowego, na wzór dawnych zegarów s?onecznych pasterzy pirenejskich (najstarszy okaz z r. 1455 w Muzeum Narodowym w Monachium), swego czasu opracowany naukowo przez Filipa Apiana, syna s?awnego Pietro (Tybinga, 1588). Typ ten masowo wówczas w Warszawie wyrabiany, by? w powszechnym praktycznym u?yciu do ko?ca XIX w. na prowincji Królestwa Polskiego.
Darek Oczki ››› S?onecznikowa turystyka
Grecja i Cypr – kolebka zegarów s?onecznych
15 kwietnia 2010, godz. 14:46
Aktualizacja: 5 maja 2010, godz. 15:49
Ca?kiem niedawno sp?dzili?my cudowny tydzie? sk?pani w koj?cych promieniach cypryjskiego s?o?ca, co po uci??liwej zimie w Polsce i nat?oku codziennej pracy by?o prawdziwym wytchnieniem. Trzeba powiedzie?, ?e na Cyprze nie ma zimy takiej, jak? znamy w domu – nigdy nie pada tam ?nieg, za? to, co Cypryjczycy nazywaj? zim? jest po prostu drobnym och?odzeniem, czasem opadami deszczu i wi?ksz? ni? zwykle ilo?ci? wiatru. Jednak dla kogo?, kto przed wej?ciem do samolotu patrzy? na ?wiat zasypany zaspami bia?ego puchu, wiosna na wyspie to prawdziwe niebo i przedsmak zbli?aj?cej si? u nas wiosny. 
Tam ziele? wida? przez ca?y rok, temperatury nie spadaj? poni?ej kilkunastu stopni, na drzewach jednocze?nie wisz? zesz?oroczne pomara?cze i kwitn? ?wie?e, pachn?ce kwiaty, za? b??kit nad g?ow? tylko czasem zakrywaj? przelotne chmury. Dla zagranicznych turystów miejsce to ju? teraz doskonale nadaje si? do opalania i wypoczynku w wodzie, cho? z punktu widzenia mieszka?ców wyspy jest jeszcze zimno, tote? ubieraj? si? w ciep?? odzie? i wysokie buty. Turyst? pozna? mo?na po tym, ?e zimow? por? biega po Cyprze w k?pielówkach i w koszulce z krótkim r?kawem.
Tony Moss ››› Wyja?nienie podstawowych zasad gnomoniki
Jak dzia?aj? zegary s?oneczne? (cz. 3)
11 kwietnia 2010, godz. 12:25
Twórc? i pomys?odawc? niniejszej prezentacji jest Tony Moss z BSS (British Sundial Society). Tekst i ilustracje stanowi? intelektualn? w?asno?? Autora, który udost?pni? je dla potrzeb edukacyjnych BSS. Dzi?ki uprzejmej zgodzie Autora (bezpo?rednio) oraz BSS (licencja ogólna) mamy przyjemno?? udost?pni? ten materia? u?ytkownikom serwisu GNOMONIKA.pl. Autorem polskiego t?umaczenia jest Dariusz Oczki.
Ze wzgl?du na ilo?? poruszonych tu zagadnie? i potrzeb? dok?adnego rozwa?enia ka?dego z nich, zdecydowali?my si? ca?o?? podzieli? na kilka cz??ci.
