wyznaczanie lokalnego południka

[zbigniew]

Witam.
Dzięki za wczorajsze odpowiedzi. Mam utworzoną tarczę zegara horyzontalnego z gnomonem. Z obserwacji widzę, że wskazania deklinacji są bardzo wyczulone na idealne wypoziomowanie tarczy, natomiast wskazania godzin wymagają równie precyzyjnego ustawienia gnomonu na południk miejscowy. Nie mam niestety zbyt precyzyjnego kompasu. Czy można usytuować tarczę względem północy w nast. sposób: obracając tarczą w poziomie dla uzyskania wskazania w danym momencie na zegarze właściwej godziny (z uwzględnieniem równania czasu)?. Czy ustalone w ten sposób ustawienie będzie funkcjonowało przez cały rok? Z góry dzięki za odp.
Pozdr..........
zbigniew
mobil: 695 055 261
zbiniem@interia.pl
http://www.ustron-ostoja.pl

[Dharani]

Cześć Zbigniewie

Żeby wyznaczyć lokalny południk potrzeba kartki papieru z narysowanymi kilkoma kręgami o wspólnym środku lecz różnej średnicy. Dokładnie w punkcie środkowym (czyli tak, gdzie była noga cyrkla) umieszczamy idealnie pionowo pręt, który będzie naszym gnomonem. Musi być prosty i idealnie prostopadły do powierzchni kartki. Chyba dobrze ją umocować wcześniej na większej płaskiej powierzchni (np. na równym kawałku sklejki).

Czas na działanie naszego narzędzia. Deskę z kartką i gnomonem trzeba dokładnie wypoziomować i umieścić nieruchomo w nasłonecznionym miejscu - najlepiej tam, gdzie będzie stał zegar. Obserwuj cień gnomonu. Zobacz który z okręgów zostaje przez niego przecięty powiedzmy ok. godz. 10:00. Zaznacz to miejsce. Potem na tym samym okręgu zaznacz miejsce przecięcia cienia ok. godz. 14:00. Zwróć uwagę, że odstęp czasu pomiaru przed południem i po południu musi być identyczny. Oba punkty należy połączyć, a powstały odcinek podzielić na pół (znowu metoda geometryczna). Środek odcinka należy połączyć ze środkiem okręgu, a powstała linia jest lokalnym południkiem. Tyle z mojej wiedzy na ten temat.



Oczywiście im większy nasz przyrząd, tym większa precyzja pomiaru.

Kompas niestety wskazuje północ magnetyczną, a nie geograficzną. Prawdopodobnie istnieją tablice określające między nimi różnicę dla każdego miejsca na ziemi, ale takie wyznaczanie nie będzie nigdy zbyt dokładne, gdyż różne metalowe obiekty mogą powodować przekłamania.

Życzę powodzenia

[Dharani]

Dla potrzeb przygotowywanego artykułu do ogrodniczego magazynu napisałem tę procedurę od nowa i możliwe, że bardziej przyjaźnie. Oceńcie to sami:

Wyznaczanie miejscowego południka

Żeby dobrze ustawić w ogrodzie zegar słoneczny konieczne jest wyznaczenie lokalnego południka. Pozwala to określić w jakiej płaszczyźnie słońce góruje nad Twoim ogrodem i miejscem przyszłych pomiarów czasu. Uwaga: nie używaj do tego kompasu, gdyż północ magnetyczna dość znacznie rozbiega się z północą geograficzną.

1. Wybierz dobrze nasłonecznione, płaskie miejsce. Niech będzie puste i wolne od nierówności.
2. Wbij w ziemię pionowy pręt lub prosty kij. Wypionuj go bardzo dokładnie. To będzie Twój gnomon pomiarowy, taki sam, jakich używali starożytni. Optymalna długość to 1-1,5m (zbyt krótki da mało wiarygodne odczyty, a za długi sprawi, że koniec jego cienia będzie się rozmywał na podłożu).
3. Na 2-3 godziny przed południem zatocz wokół gnomonu okrąg o promieniu równym długości jego cienia.
4. Zaznacz dokładnie miejsce, w którym koniec cienia gnomonu dotyka okręgu.
5. Idź na spacer lub wskocz do basenu - masz ok. 4 godzin dla siebie.
6. 2-3 godziny po południu czekaj na moment gdy koniec cienia gnomonu ponownie dotknie okręgu. Zaznacz to miejsce precyzyjnie.
7. Z dwóch zaznaczonych na okręgu punktów zatocz łuki o takim samym promieniu, większym niż odległość między punktami (wielkość tego łuku nie ma znaczenia, ale sugerujemy by był 1,5-2 razy większy niż odległość między punktami). Zaznacz dokładnie miejsca ich przecięcia - powinny być dwa po jednym z każdej strony gnomonu.
8. Połącz ze sobą prostą linią miejsca przecięcia łuków – powinna ona przechodzić przez miejsce, w którym ustawiłeś gnomon. Gratulacje: to właśnie jest Twój miejscowy południk.

Dla zwiększenia dokładności takiego pomiaru okręgów wokół gnomonu można wykonać kilka o różnym promieniu i na każdym kolejno zaznaczać miejsca ich dotknięcia jego cieniem. Dalszą procedurę należy powtórzyć dla każdego z okręgów, a wytyczona linia południka powinna być taka sama dla nich wszystkich. Niezależnie od budowy swojego zegara słonecznego możesz rozważyć utrwalenie południka i postawienie gnomonu, który już zawsze będzie pokazywał moment prawdziwego południa w Twoim ogrodzie. To wyjątkowa atrakcja, której nie ma u siebie nikt inny.