Zabytkowe zegary słoneczne w Polsce, wykonane w sgraffito

[Redaktor]

Artykuł

Masz jakieś przemyślenia po lekturze? Chcesz coś dodać lub uściślić?
Widzisz jakiś błąd? Podziel się swoją wiedzą i skomentuj ten tekst.

Żeby komentować lub oceniać artykuły musisz się zalogować.
Jeśli nie masz jeszcze konta na Forum, to zarejestruj się.

[Dharani]

Muszę powiedzieć, że temat zegara w Bieczu jest w moich oczach odrobinę niejednoznaczny. W wyniku akcji dr Włodarczyka przeprowadzonej w latach 90. na łamach Wiedzy i Życia owszem Biecz pojawił się z zegarem na południowej ścianie ratusza. Jak widać nawet Przypkowski znacznie wcześniej utrzymywał, że to słonecznik. Jednakże dzisiaj, gdy ratusz odnowiono (a wraz z nim także i zegar), okazało się czasomierz nie tylko ma godziny umieszczone dookoła tarczy, ale również obracającą się wskazówkę. Wychodzi na to, że mamy tu do czynienia z odnowionym zegarem mechanicznym. Rodzi się zatem ciąg pytań:

1. Czy to rekonstrukcja, czy też nowa wersja czegoś, co było kiedyś?
2. Innymi słowy czy mechanizm był tam zawsze, czy go wykonano teraz?
3. A może mechanizm pochodzi z innego miejsca, a tu zastąpił wcześniej istniejący zegar słoneczny?
4. Czy Przypkowski będąc na miejscu w latach 50. Widział tam cokolwiek więcej poza "odpadniętym tynkiem" i zarysem dolnej części okręgu?
5. Czy możliwe, żeby błędnie zdiagnozował obiekt na podstawie samej li tylko obserwacji (dodajmy, że ze znacznej odległości)?

Na fali informacji z WiŻ postarałem się o trochę archiwalnych zdjęć i pocztówek (dwie dodałem do artykułu) i muszę powiedzieć, że w zasadzie brak jakichkolwiek ikonograficznych przesłanek, że to był zegar słoneczny. Patrząc na same doniesienie WiŻ oparte na relacjach ludzi, a nie naukowej ekspertyzie, częściej spotyka się wpadki typu ratusz we Wrocławiu, zamek w Pieskowej Skale czy właśnie Biecz. Wszystkie te trzy miejsca posiadają jednowskazówkowe, średniowieczne zegary mechaniczne, ale żaden z nich nie ma słonecznego. Ludzie chętnie nazywają zegarem słonecznym wszystko, co ma na sobie wizerunek słońca. A to trochę za mało, by zegar stał się słonecznym.

Problemem jest tu dla mnie diagnoza Przypkowskiego. Ale jak powiedziałem wcześniej mógł pomylić się patrząc z odległości na kawałek tynku. Zdjęcie z okładki Uranii też daje jednoznacznego dowodu słoneczności tego zegarka. Widać jedynie półkole podobne do wstęg z godzinami znanymi z wielu barokowych słoneczników, ale nie widać żadnych godzin. Gdyby były, można by stwierdzić po ich ułożeniu z jakim zegarem mamy do czynienia. Prawdopodobnie wystarczyła by dosłownie jedna czytelna godzina. No i linie. Jeśli są linie, to też można coś powiedzieć na podstawie kątów między nimi.

Konkludując, uważam, że w Bieczu nie ma i nie było zegara słonecznego. I oczywiście bardzo chciałbym się mylić, ale nie widzę żadnych argumentów podważających moją tezę. Poza zdaniem Przypkowskiego oczywiście. Postaram się skontaktować z władzami miasta i wybadać temat.

[Dharani]

Żeby nie rysować obrazu palcem w powietrzu zamieszczam 3 fotki pożyczone ze strony Narodowego Archiwum Cyfrowego. Już w okresie międzywojennym tarcza zegara była tak nieczytelna, że każdy by dał się nabrać, by stwierdzić: "to zegar słoneczny".

Opis obrazu: Biecz, woj. krakowskie. Ratusz i wieża "katowska". Widok zewnętrzny od frontu. Na pierwszym planie widoczny targowisko na rynku głównym. W oddali widoczny fragment kościoła farnego.
Data wydarzenia: 1918 - 1939

[Dharani]

Opis obrazu: Biecz, woj. krakowskie. Ratusz i wieża "katowska". Widok zewnętrzny.
Data wydarzenia: 1918 - 1939

[Dharani]

Opis obrazu: Biecz, woj. krakowskie. Ratusz i wieża "katowska". Widok zewnętrzny od frontu.
Data wydarzenia: 1932-06-17