Gda?sk, Stare Miasto

Skwer Heweliusza

woj. pomorskie, gmina Gda?sk, powiat Gda?sk
Skwer Heweliusz z lotu ptaka (wg Zumi)Skwer Heweliusza w ca?o?ci powsta? jako ho?d dla naszego wielkiego astronoma. Zamyka si? on pomi?dzy ulicami Korzenn?, Bednarsk? i Rajsk? oraz Kana?em Raduni przep?ywaj?cym pod gda?skimi m?ynami. Korzenna i Rajska po??czone s? alej?, której lini? wyznaczaj? Ratusz Staromiejski, dalej pomnik Heweliusza i wreszcie – bli?ej Rajskiej, na wysoko?ci Wielkiego M?yna – zegar s?oneczny. Obok pomnika, na jednym z budynków studenci Akademii Sztuk Pi?knych – wzoruj?c si? na szkicach gda?skiego astronoma – namalowali fragment mapy nieba.
Konstelacja Tarcza Sobieskiego na mapie nieba wg Heweliusza z dzie?a Atlas Coelestis z 1742 rokuZegar uroczy?cie ods?oni?to 12 czerwca 2003 roku, jednak nied?ugo cieszy? oko swym pi?knem, gdy? kto? urwa? mu gnomon i wyd?uba? z tarczy kilka elementów metalowych. W?ród nich by? herb Gda?ska i okr?g?y herb rodziny Hevelke umieszczony pierwotnie wewn?trz litery O w s?owie "JANOWI" w poz?acanej inskrypcji dedykacyjnej o tre?ci "WIELKIEMU ASTRONOMOWI JANOWI HEWELIUSZOWI GDA?SZCZANIE". Ponadto na tarczy zegara widniej? inskrypcje po ?acinie: data wykonania, d?ugo?? i szeroko?? geograficzna oraz nazwa konstelacji gwiezdnej odkrytej przez Heweliusza. Jako przyjaciel Jana III Sobieskiego nada? jej nazw? SCUTUM SOBIESCIANUM, czyli Tarcza Sobieskiego. Dzi? gwiazdozbiór ten znany jest jako po prostu Tarcza.
Zegar wykonano na okr?g?ej p?ycie z piaskowca, za? jego projektem zaj??a si? pani Hanna Klementowska przy wspó?pracy dyrektora Muzeum Zegarów Wie?owych i Muzeum Historycznego Miasta Gda?ska. Obecno?? na zegarze tablicy poprawek, które nale?y uwzgl?dnia? przy odczycie czasu, potwierdza, ?e zegar wykonano precyzyjnie i zgodnie z zasadami gnomoniki.
W 2013 rozpocz?? si? projekt pod nazw? Odbudowa zegara s?onecznego Heweliusza, którego inicjatorzy walcz? o napraw? zegara i rekonstrukcj? brakuj?cych elementów w ramach Funduszu Obywatelskiego Miasta Gda?ska. Trzymamy kciuki za powodzenie.
(Darek Oczki)
liczba wizyt: 3556 | ocena: 4,00 (g³osów: 1) | komentarze: brak
Galeria
Chcesz skomentowaæ ten zegar b±d¼ do³±czyæ do trwaj±cej dyskusji?
Wejd¼ na Forum i podziel siê z nami swoimi przemy¶leniami i wra¿eniami.
Na ten temat w internecie
Nowe oblicze skweru przy Wielkim M?ynie
"Po prawie 8 miesi?cach prac dobieg?a ko?ca przebudowa skweru mi?dzy ulicami Korzenn? i Rajsk? w rejonie Wielkiego M?yna w Gda?sku. Modernizacja skweru jest jednym z elementów porz?dkowania tej cz??ci miasta.
W uroczysto?ci otwarcia ziele?ca, która mia?a miejsce 12 czerwca, udzia? wzi?li gda?szczanie, a tak?e prezydent miasta Pawe? Adamowicz, szef Nadba?tyckiego Centrum Kultury Arkadiusz Rybicki, ksi?dz pra?at Henryk Jankowski, dyrektor Zarz?du Dróg i Zieleni Romuald Nietupski oraz dr Grzegorz Szychli?ski z gda?skiego Muzem Zegarów Wie?owych.
Modernizacja skweru zacz??a si? w pa?dzierniku ubieg?ego roku. Prace kosztowa?y miasto 1,3 miliona z?otych. Nowe zagospodarowanie ziele?ca ca?kowicie zmieni?o wygl?d tego miejsca. Od strony ulicy Rajskiej powsta?a o? widokowa, dzi?ki której mo?na podziwia? architektur? Ratusza Staromiejskiego. Ponadto na skwerze wykonane zosta?y nowe klinkierowe trasy spacerowe o powierzchni 1400 metrów kwadratowych. Pojawi?o si? stylowe o?wietlenie (19 s?upów), stylowe ?awki, powsta?y tak?e nowe trawniki (3500 metrów kwadratowych). W ramach inwestycji zmodernizowano równie? kanalizacj? deszczow?, odwadniaj?c? ten teren.
Niew?tpliw? atrakcj? ziele?ca jest zegar s?oneczny. W przysz?o?ci na placu stanie rze?ba s?ynnego gda?skiego astronoma Jana Heweliusza.
W uroczysto?ci otwarcia ziele?ca udzia? wzi??o kilkuset mieszka?ców tej cz??ci miasta. Punktem kulminacyjnym imprezy by?o uruchomienie zegara s?onecznego przez prezydenta Paw?a Adamowicza. Na tarczy wykonano napis "Wielkiemu astronomowi Janowi Heweliuszowi – gda?szczanie". Zasady dzia?ania zegara s?onecznego wyt?umaczy? natomiast dr Grzegorz Szychli?ski z Muzeum Zegarów Wi??owych.
Gda?szczanie tymczasem ch?tnie robili sobie zdj?cia z aktorem przebranym za Jana Heweliusza.
Modernizacja skweru jest jednym z elementów porz?dkowania tej cz??ci miasta. W kwietniu tego roku po gruntownej przebudowie oddano do u?ytku most "Chlebowy", a na cz??ci ulicy Korzennej nawierzchni? asfaltow? zast?piono stylow? kostk? kamienn?."
Koniec modernizacji skweru przy Wielkim M?ynie w Gda?sku
"gra?, 2003-06-12, ostatnia aktualizacja 2003-06-12 15:13
Po prawie 8 miesi?cach prac dobieg?a ko?ca przebudowa skweru mi?dzy ulicami Korzenn? i Rajsk? w rejonie Wielkiego M?yna w Gda?sku.
Modernizacja skweru trwa?a od pa?dziernika ub.r., a kosztowa?a miasto 1,3 mln z?. Zieleniec zyska? zupe?nie nowy wygl?d. Od strony ulicy Rajskiej powsta?a o? widokowa, dzi?ki której mo?na podziwia? architektur? Ratusza Staromiejskiego. Na skwerze wykonane zosta?y nowe klinkierowe trasy spacerowe o powierzchni 1400 mkw., nowe trawniki (3500 mkw.), stylowe o?wietlenie (19 s?upów) i stylowe ?awki. Atrakcj? ziele?ca b?dzie czynny od dzi? zegar s?oneczny."
Fotka
"Zegar s?oneczny przy Placu Heweliusza"
NOWE OBLICZE SKWERU PRZY WIELKIM M?YNIE
"Po prawie 8 miesi?cach prac dobieg?a ko?ca przebudowa skweru mi?dzy ulicami Korzenn? i Rajsk? w rejonie Wielkiego M?yna w Gda?sku. Modernizacja skweru jest jednym z elementów porz?dkowania tej cz??ci miasta.
W uroczysto?ci otwarcia ziele?ca, która mia?a miejsce 12 czerwca, udzia? wzi?li gda?szczanie, a tak?e prezydent miasta Pawe? Adamowicz, szef Nadba?tyckiego Centrum Kultury Arkadiusz Rybicki, ksi?dz pra?at Henryk Jankowski, dyrektor Zarz?du Dróg i Zieleni Romuald Nietupski oraz dr Grzegorz Szychli?ski z gda?skiego Muzem Zegarów Wie?owych.
Modernizacja skweru zacz??a si? w pa?dzierniku ubieg?ego roku. Prace kosztowa?y miasto 1,3 miliona z?otych. Nowe zagospodarowanie ziele?ca ca?kowicie zmieni?o wygl?d tego miejsca. Od strony ulicy Rajskiej powsta?a o? widokowa, dzi?ki której mo?na podziwia? architektur? Ratusza Staromiejskiego. Ponadto na skwerze wykonane zosta?y nowe klinkierowe trasy spacerowe o powierzchni 1400 metrów kwadratowych. Pojawi?o si? stylowe o?wietlenie (19 s?upów), stylowe ?awki, powsta?y tak?e nowe trawniki (3500 metrów kwadratowych). W ramach inwestycji zmodernizowano równie? kanalizacj? deszczow?, odwadniaj?c? ten teren.
Niew?tpliw? atrakcj? ziele?ca jest zegar s?oneczny. W przysz?o?ci na placu stanie rze?ba s?ynnego gda?skiego astronoma Jana Heweliusza.
W uroczysto?ci otwarcia ziele?ca udzia? wzi??o kilkuset mieszka?ców tej cz??ci miasta. Punktem kulminacyjnym imprezy by?o uruchomienie zegara s?onecznego przez prezydenta Paw?a Adamowicza. Na tarczy wykonano napis "Wielkiemu astronomowi Janowi Heweliuszowi – gda?szczanie". Zasady dzia?ania zegara s?onecznego wyt?umaczy? natomiast dr Grzegorz Szychli?ski z Muzeum Zegarów Wi??owych.
Gda?szczanie tymczasem ch?tnie robili sobie zdj?cia z aktorem przebranym za Jana Heweliusza.
Modernizacja skweru jest jednym z elementów porz?dkowania tej cz??ci miasta. W kwietniu tego roku po gruntownej przebudowie oddano do u?ytku most "Chlebowy", a na cz??ci ulicy Korzennej nawierzchni? asfaltow? zast?piono stylow? kostk? kamienn?.
Aktualizacja: 2003-11-29 11:41:39"
Domy Heweliusza
"Wcze?niej jeszcze – w latach siedemdziesi?tych – umieszczono na pustym placu przed Ratuszem Staromiejskim zno?ny
w formie pomnik Heweliusza, postawiony mu jakoby przez "gda?sk? m?odzie?". Pomnik ten znikn?? w trakcie przebudowy skwerku w roku 2003, i zosta? zast?piony (nies?ychanie uroczy?cie)... zegarem s?onecznym. Mówi?, ?e pomnik wróci. Ano zobaczymy."
Ukradli tablic? upami?tniaj?c? ofiary po?aru Hali Stoczni Gda?skiej
"Jacek Sie?ski, 2007-11-02 06:28:00
Z muru pozosta?ego po spalonej hali widowiskowej Stoczni Gda?skiej znikn??a tablica upami?tniaj?ca ofiary tego tragicznego wydarzenia, a w nowym parku Heweliusza, przy Wielkim M?ynie wyrwano ozdobn? wskazówk? stylowego zegara s?onecznego.
Stra? Miejska i policja s? bezradne. Na pocz?tku roku pisali?my, ?e z kamieniczki przy ul. Ogarnej, w której mieszka? Daniel Fahrenheit, twórca skali temperatury Fahrenheita, zgin??a br?zowa tablica w formie termometru, która obecnie ma by? zrekonstruowana. Tablice pami?tkowe oderwano z murów kamieniczki przy ul. Szerokiej i dawnej, rozebranej ju?, drukarni przy ul. ?wi?toja?skiej. Metalowe tabliczki wyrwano nawet z grobów obro?ców Westerplatte. Nie ma w?tpliwo?ci, ?e podobnie jak kraty i pokrywy studzienek kanalizacyjnych, stylowe s?upki na chodnikach i elementy latarni ulicznych, tablice trafiaj? na z?omowiska. Wed?ug Zarz?du Dróg i Zieleni w Gda?sku, na obszarze miasta w miejscach szczególnych, zwi?zanych z postaciami i wydarzeniami z przesz?o?ci, miasta powinno znajdowa? si? oko?o 500 tablic pami?tkowych. Poniewa? nie maj? opiekunów, którymi powinni by? zarz?dzaj?cy budynkami, padaj? ?upem z?odziei. Stra? Miejska w Gda?sku zapewnia, ?e przeciwdzia?a kradzie?om przedmiotów metalowych. Kontrolowane s? skupy z?omu. Stra? pe?ni jednak s?u?b? na ulicach do godziny 20. Policja, patroluj?ca nocami ulice miasta i dysponuj?ca systemem monitoringu w ?ródmie?ciu Gda?ska, we Wrzeszczu i Oliwie, nie mo?e niestety pochwali? si? z?apaniem wandali oga?acaj?cych miasto z tablic. I tak kó?ko si? zamyka. Z?odziej kradn?, miasto odtwarza pozrywane tablice, z?odzieje kradn?. "
Ma?e Ojczyzny
"Zegar horyzontalny z 2003 roku ustawiony na Starym Mie?cie w Gda?sku, przy ulicy Wielkie M?yny (ko?o Wielkiego M?yna). Po?wi?cony J. Heweliuszowi, o czym ?wiadczy napis na tarczy zegara: Wielkiemu astronomowi Janowi Heweliuszowi Gda?szczanie."
Zegar s?oneczny przy Wielkim M?ynie
"mik, 2003-02-18, ostatnia aktualizacja 2003-02-18 20:30
Nowy zegar s?oneczny, zaprojektowany przez Hann? Klementowsk?, stanie wkrótce na przebudowywanym obecnie ziele?cu ko?o Wielkiego M?yna w Gda?sku. Zanim – pod koniec stycznia – zapad?a ostateczna decyzja o jego wygl?dzie, na temat detali projektu wypowiadali si? liczni specjali?ci, m.in. z Muzeum Zegarów i Muzeum Historycznego Miasta Gda?ska.
- B?dzie to okr?g?a p?yta z piaskowca o ?rednicy pó?tora metra, umieszczona na pi?tnastocentymetrowym postumencie – opowiada Romuald Nietupski, dyrektor Zarz?du Dróg i Zieleni w Gda?sku, który prowadzi t? miejsk? inwestycj?. – Cie? umieszczonego po?rodku gnomonu b?dzie wskazywa? godzin?.
Na tarczy znajdzie si? te? s?o?ce z mosi?dzu i taki? napis "Wielkiemu astronomowi Janowi Heweliuszowi gda?szczanie"."
Skwer jak nowy, ale brudno jak dawniej
"kef, 2003-06-16, ostatnia aktualizacja 2003-06-16 19:16
W miniony czwartek sko?czy?a si? modernizacja skweru przy Wielkim M?ynie w centrum Gda?ska. Prace trwa?y ponad pó? roku, kosztowa?y miasto 1,3 mln z?. Na skwerze pojawi?o si? stylowe o?wietlenie i ?awki, powsta?y tak?e nowe trawniki, a centralnym punktem jest zegar s?oneczny. Wydaje si?, ?e wszystko zach?ca do krótkiego wypoczynku w tym miejscu. Niestety, w poniedzia?ek zniech?ca?y do tego przesypuj?ce si? ?mietniki.
Przechodniom rzuca? si? w oczy widok stert ?mieci zalegaj?cych na skwerze. To niezbyt mi?a wizytówka dla miasta. Miejmy nadziej?, ?e dzi? ?mieci ju? nie b?dzie.
Takiego zapewnienia nie uzyskali?my jednak od pracowników dbaj?cego o porz?dek na skwerze Zarz?du Dróg i Zieleni, gdzie zadzwonili?my. Po pi?ciokrotnym prze??czeniu rozmowy dowiedzieli?my si? jedynie, ?e... mamy zadzwoni? w tej sprawie we wtorek"
Brakuje pieni?dzy na poszczerbione pomniki
"31 lipca 2009
125 tys. z? jakie rocznie Gda?sk wydaje na utrzymanie swoich 60 pomników nie starcza, by na bie??co usuwa? szkody wyrz?dzone przez wandali. Efekt – coraz wi?cej wybrakowanych lub pomalowanych sprayem pomników, czekaj?cych latami na odnowienie.
Przyk?adem mo?e by? zegar s?oneczny postawiony siedem lat temu na skwerze zobacz na mapie Gda?ska przed Wielkim M?ynem. Przez jaki? czas by? on atrakcj? turystyczn? i ozdob? miasta, ale dwa lata temu skradziono z niego wykonan? z br?zu wskazówk?. Do tej pory jej nie odtworzono.
- W przypadku zegara musimy nie tylko ponownie wykona? wskazówk? i lepiej j? zabezpieczy?, ale te? przenie?? ca?y obiekt w inne, bardziej wyeksponowane miejsce – mówi Grzegorz Boros, specjalista ds. utrzymania pomników w Zarz?dzie Dróg i Zieleni w Gda?sku.
Jak t?umacz? urz?dnicy miejscy – lista niezb?dnych napraw jest d?uga. Niestety ca?y czas do??czaj? do niej kolejne zdewastowane obiekty. Na napraw? czeka m.in. altana z pomnikiem Gutenberga we Wrzeszczu. Ostatnio pomalowany zosta? sprayem czo?g stoj?cy w alei Zwyci?stwa.
- Pozornie to niewielka szkoda, jednak aby nie zniszczy? czo?gu warstwy farby trzeba ?ci?ga? w odpowiedni sposób. Oczyszczenie czo?gu kosztowa?o nas kilka tysi?cy z?otych – przekonuje Grzegorz Boros.
Kiedy zatem spodziewa? si? naprawy zegara ze skweru? Jego – nomen omen – czas mo?e nadej?? dopiero za 2-3 lata.
+ Fotki: Zniszczony zegar s?oneczny na skwerze przy Wielkim M?ynie w Gda?sku ju? od ponad dwóch lat nie spe?nia swoich funkcji... Tak wygl?da? zegar w 2007 roku."
Ukradli wskazówk?, zerwali tablic?...
"21 sierpnia 2007
Ponad 1,3 mln z? wyda?o w 2002 r. miasto na modernizacj? skweru przy Wielkim M?ynie w Gda?sku. Cho? jego g?ówn? ozdob? jest pomnik Jana Heweliusza, to g?ówn? atrakcj? – zegar s?oneczny. A przynajmniej by?, gdy? kilka tygodni temu skradziono z niego wykonan? z br?zu wskazówk?.
- Do niedawna zegar s?oneczny w parku przy ul. Rajskiej by? pi?kn? atrakcj? dla turystów. Niestety kto? okrad? zegar ze wszystkich metalowych cz??ci. Bez nich zegar jest bezu?yteczny – ?ali si? nasz czytelnik.
Niestety, to nie jedyny przejaw wandalizmu w Gda?sku.
- Skala dewastacji jest tak du?a, ?e przewy?sza koszty utrzymania pomników – mówi Grzegorz Boros z Zarz?du Dróg i Zieleni w Gda?sku. – Staramy si? na bie??co odtwarza? skradzione z pomników elementy, ale niestety, ze wzgl?du na koszta, musimy si? ogranicza? do miejsc najcz??ciej ucz?szczanych.
I tak ostatnio zrekonstruowano skradzion? tablic? upami?tniaj?c? po?ar hali w Stoczni Gda?skiej (wykonano j? z granitu), czy elementy cmentarza wojennego na Westerplatte (obecne s? z laminatu). Na monta? czeka tablica Fahrenheita, a na odtworzenie m.in. dach altanki Gutenberga przy Ja?kowej Dolinie we Wrzeszczu.
Rekonstrukcja skradzionych elementów kosztuje miasto ka?dorazowo od kilku do kilkudziesi?ciu tysi?cy z?otych. A ile zarabiaj? na nich z?odzieje? Na kilogramie br?zu ok. 9 z?.
- Nie przyjmujemy do skupu ?adnych studzienek, elementów pomników czy grobowców – podkre?la Teresa Klika z firmy Stal-Met skupuj?cej z?om. – Dodatkowo rejestrujemy z imienia i nazwiska wszystkich klientów. Dzi?ki temu nie czuj? si? anonimowo.
Mimo to z?odzieje znajduj? kupców, cz?sto na elementy w formie mocno rozdrobnionej.
- Odtworzenie nie zawsze jest mo?liwe – dodaje Grzegorz Boros. – Policja czasem odzyskuje skradzione elementy, ale zdarza si?, ?e w cz??ciach, jak na przyk?ad anio?ka skradzionego w parku oliwskim. Metod? na taki wandalizm b?dzie m.in. wzmocnienie monitoringu w najbardziej ucz?szczanych miejscach.
Niestety, póki co nie wiadomo kiedy wskazówka zegara s?onecznego zostanie odtworzona, wi?c mieszka?com musz? wystarczy? tradycyjne czasomierze.
- Pami?tam, ?e podczas naszej ostatniej wizyty w Gda?sku zegar by? jeszcze w ca?o?ci i dla dzieci stanowi? niesamowit? atrakcj? – wspomina Marcin ?wi?dz spod Warszawy.
Nasi rozmówcy uwa?aj?, ?e wszystkie zniszczenia s? skutkiem braku kultury spo?ecze?stwa. Tym bardziej ?al serce ?ciska, gdy na zdewastowanej tarczy zegara czytamy: "Wielkiemu astronomowi Janowi Heweliuszowi – gda?szczanie".
+ Fotki: Zegar s?oneczny zdobi? skwer przy ul. Rajskiej zaledwie pi?? lat... teraz po zdobionej wskazówce z br?zu pozosta? tylko ?lad."