Dolina Marze?, to park znajduj?cy si? w samym centrum Torunia, usytuowany mi?dzy Placem Rapackiego, Wodnikiem a ulic? Chopina. W samym ?rodku parku stoi modernistyczna rze?ba – wielki zegar s?oneczny w kszta?cie kuli, na której zawieszone s? masywne tablice godzinowe. Ca?a powierzchnia kuli pokryta jest kostk? bazaltow?. Zegar powsta? z okazji 500-lecia urodzin Miko?aja Kopernika, za? jego autorami s? pa?stwo Henryk Siwicki i Ewelina Szczech-Siwicka – ma??e?stwo toru?skich artystów i rze?biarzy. Od chwili powstania w 1973 roku zegar by? wielokrotnie dewastowany i okradany po kawa?ku. Pierwsze skojarzenie kompozycji zegara to orbita ziemska (p?yty godzin) wokó? s?o?ca (kula w centrum). Oczywi?cie proporcje s? czysto symboliczne. Na ka?dej z p?yt godzinowych znajduje si? odpowiednio pochylona analema, czyli krzywa o kszta?cie przypominaj?cym ósemk?. Powstaje ona wskutek zmiennej pr?dko?ci z jak? ziemia okr??a s?o?ce – w pewnych okresach przyspiesza swój bieg, a czasem zwalnia. Jest to powód tego, ?e zegary s?oneczne w pewnych okresach pó?ni? si?, a czasem spiesz?. Te w?a?nie ró?nice kompensuje tak zwane równanie czasu. Je?li spojrze? na grup? tablic otaczaj?cych godzin? 12:00 wida? wyra?nie, ?e analemy uk?adaj? si? symetrycznie w kszta?t rozwartego wachlarza. W tym zegarze jednak wyst?puje pewien b??d – na tablicy godziny 6:00 rano analema u?o?ona jest w odwrotn? stron? odstaj?c od symetrycznego uk?adu. Nieco inny b??d wyst?puje w tablicy godz. 17.00, gdzie analema ma dziwnie zakrzywiony jeden z ko?ców. Takie zjawisko nie wyst?puje w ruchu ziemi wokó? s?o?ca, zatem jest to b??d wylicze?. Szczerze powiedziawszy nie mam poj?cia jak dzia?a ten zegar. Gdyby odleg?o?ci p?yt od kuli by?y jednakowe, to aktualn? godzin? wskazywa?by symetryczny cie? p?yty, na któr? promienie s?o?ca padaj? prostopadle. Ale jak powiedziano na pocz?tku p?yty uk?adaj? si? w kszta?t elipsy, wi?c ich odleg?o?? od kuli jest zmienna.

Galeria

Książki wspominające o tym zegarze

Komentarze z Forum

Na ten temat w internecie

Foto Forum
"Zegar wykona?a w czynie spo?ecznym za?oga toru?skiego przedsi?biorstwa budownictwa ogólnego wg projektu

E. Szczech i H. Siwickiego"Zielony Toru?
"W centralnej cz??ci Doliny znajduje si? du?ych rozmiarów kulisty zegar s?oneczny, ustawiony z okazji Roku Kopernika?skiego (1973). T?dy równie? w malowniczej scenerii przep?ywa uregulowana Struga Toru?ska ze znajduj?cym si? na niej niewielkim zbiornikiem wodnym."O zegarze w Dolinie Marze?
"Zegar stoi w Dolinie Marze? od 25 lat – Nowy pod s?o?cem

Dobiega ko?ca remont zegara s?onecznego na skwerze ko?o „Wodnika”. Ju? wkrótce zak?tek w Dolinie Marze? b?dzie móg? z powrotem sta? si? celem adeptów astronomii i turystów odwiedzaj?cych Toru?. Zegar zaprojektowa? toru?ski rze?biarz Henryk Siwicki na konkurs og?oszony z okazji obchodów 500. rocznicy urodzin Miko?aja Kopernika. Przy realizacji rze?by wspó?pracowa?a tak?e jego ?ona Ewelina Szczech–Siwicka. Kul? o ?rednicy 4 metrów wykona?o Toru?skie Przedsi?biorstwo Budownictwa Ogólnego, a 14 tarcz ze wskazówkami, tzw. gnomonami oraz tablic? pami?tkow? – „Metron”. Zegar zosta? ods?oni?ty na skwerze przy ul. Chopina 19 lutego 1973 roku, w tym roku min??o wi?c ju? od tego czasu 25 lat.

Od samego pocz?tku rze?ba po?o?ona w ustronnym miejscu, przys?oni?ta zieleni?, by?a systematycznie dewastowana. Jeszcze w latach siedemdziesi?tych na skwerze pojawia?y si? wycieczki szkolne, potem uszkodzony zegar popad? w zapomnienie. Nie by?o pieni?dzy na jego renowacj?. Zniszczenia poczynione przez zamarzaj?c? wod? i wandali spowodowa?y, ?e polerowana kostka bazaltowa, pokrywaj?ca ca?? powierzchni? kuli, zacz??a odpada? p?atami. Pi?? tarcz ukradziono, reszt? na zlecenie UM zdemontowano w obawie przed nasilaj?cymi si? kradzie?ami. Z dwiema tarczami ??czy si? ciekawa historia detektywistyczna. Pracownicy firmy opiekuj?cej si? zieleni? miejsk? zostali pewnego razu wezwani do oczyszczenia z powojnika krzewów ja?owca rosn?cych opodal zegara. Jakie? by?o ich zdziwienie, kiedy po rozchyleniu krzaków ujrzeli ukryte dwie tablice. Urz?dzono wówczas zasadzk?, poniewa? domy?lano si?, ?e z?odziej zamierza wróci? po schowany ?up. Tego samego wieczora schwytano dwóch m??czyzn, którzy przydreptali na skwerek z wózeczkiem.

Ekspertyza przeprowadzona w 1996 roku na zlecenie Wydzia?u Rolnictwa i Zieleni UM potwierdzi?a, ?e zegar wymaga pilnego remontu. Przetarg na prace og?oszony jesieni? ubr. wygra?o Przedsi?biorstwo Us?ug Budowlanych „Rekons” z Torunia. Oprócz naprawy uszkodzonej powierzchni kuli trzeba te? by?o gruntownie oczy?ci? i odkazi? jej wn?trze, gdy? zalega?a tam zbutwia?a drewniana konstrukcja. Wykonanie brakuj?cych tarcz jak przed laty powierzono „Metronowi”, a ich precyzyjne ustawienie na kuli, zgodnie z astronomicznymi wyliczeniami, dr. Andrzejowi Stroblowi z UMK. Projekt urz?dzenia otoczenia zegara przygotowa?a El?bieta Adamiak, architekt krajobrazu z Wydzia?u Rolnictwa i Zieleni UM.

- Wymiary placyku zostan? zmienione tak, by zegar znalaz? si? dok?adnie w jego centrum. Teren b?dzie nieco obni?ony, zdejmiemy asfalt, a w jego miejsce u?o?ymy koli?cie szar? kostk? granitow?. Podnó?e rze?by chcemy obsadzi? p?o??c? irg?, aby cho? troch? utrudni? dost?p wandalom. ?ywop?ot wokó? placu zostanie zast?piony niskimi krzewami (do 30 cm), aby rze?ba by?a bardziej widoczna, a przez to bezpieczniejsza. Dla ochrony przed dewastacj? tarcze zostan? na sta?e przymocowane do kuli. Przyda?aby si? te? „instrukcja obs?ugi” zegara, aby ludzie mogli odczyta? wskazania metalowych gnomonów, zamiast si? na nich uwiesza? – mówi El?bieta Adamiak.

Na remont zegara, prowadzonego pod nadzorem autorskim pa?stwa Siwickich, miasto wyda ??cznie blisko 86 tys. z?otych.

Ma?gorzata Litwin"Dolina Marze?
"Dolina marze? to park zlokalizowany pomi?dzy ulicami: Bulwar Filadelfijski, Al. 500-lecia, Chopina, plac Rapackiego. W centrum doliny mie?ci si? widoczny powy?ej zegar s?oneczny – analematyczny. To nie jedyny z zegarów s?onecznych w mie?cie, jest ich pi??, ale z pewnosci? najbardziej okaza?y. Reszt? zaprezentuj? w swoim czasie."Historia Bydgoskiego Przedmie?cia
"Po przeciwnej stronie al. 500-lecia rozpoczynaj? si? planty okalaj?ce starówk?, a ta ich cz??? to tzw. Dolina Marze?, gdzie ko?czy si? trasa. W centralnej cz??ci Doliny znajduje si? du?ych rozmiarów kulisty zegar s?oneczny, ustawiony z okazji Roku Kopernika?skiego (1973). T?dy równie? w malowniczej scenerii przep?ywa uregulowana Struga Toru?ska ze znajduj?cym si? na niej niewielkim zbiornikiem wodnym."Panorama
"Panorama: Zegar s?oneczny w Dolinie Marze?"Blog
"Zegar s?oneczny – 28mar08

Dolina marze? to park zlokalizowany pomi?dzy ulicami: Bulwar Filadelfijski, Al. 500-lecia, Chopina, plac Rapackiego. W centrum doliny mie?ci si? widoczny powy?ej zegar s?oneczny – analematyczny. To nie jedyny z zegarów s?onecznych w mie?cie, jest ich pi??, ale z pewnosci? najbardziej okaza?y. Reszt? zaprezentuj? w swoim czasie."Fotki
"Zegar S?oneczny"