Nasz wielki gnomonik Tadeusz Przypkowski nie zostawi? po sobie ?adnych ksi??ek traktuj?cych o zegarach s?onecznych, je?li nie liczy? kilku krótkich rozpraw i analiz (np. tablicy matematycznej Kopernika na Zamku w Olsztynie). Za to do dzi? podziwia? mo?na kilkana?cie s?oneczników jego dzie?a rozsianych po ca?ej Polsce. W latach 60. Przypkowski wpad? na nowatorski pomys? stworzenia niecodziennego zegara, którego wizerunek umie?ci? na... podstawce do piwa. S?u?y? to zapewne mia?o promocji napojów z browaru w J?drzejowie, a tak?e samych zegarów s?onecznych. Wyczu? tu mo?na tak?e wyj?tkowe poczucie humoru Przypkowskiego – to jakby mówi? "Najpierw spokojnie wypij swoje piwo, a potem sprawd? czy aby nie pora wraca? do domu. Je?li dasz rad? wyci?? i sklei? gnomon, to nadajesz si? na spotkanie ze swoj? lepsz? po?ow? czekaj?c? ju? w domu". Dzisiaj podk?adka ze s?onecznikiem jest unikatem i mo?na j? zobaczy? jedynie w kolekcjach birofilów. W ci?gu ostatniego roku nie wi?cej jak dwu-, trzykrotnie pojawia?a si? na internetowych aukcjach, gdzie osi?ga?a do?? wysokie ceny i powodowa?a intensywn? rywalizacj? o prawo do zakupu. Co jednak jest najciekawsze, mamy tu do czynienia z prawdziwym s?onecznikiem typu poziomego, a nie tylko z ozdobnym gad?etem. Tarcz? zegara od góry zdobi herb miasta, za? w jej ?rodku widnieje S?o?ce, którego promienie s? jednocze?nie liniami godzinowymi. Na obwodzie przeczyta? mo?na dumne has?o "S?ONECZNE PIWO J?DRZEJOWA". Tarcza pozwala odczytywa? czas w zakresie od IV rano przez XII a? do VIII wieczorem. W ca?ym rysunku znajduj? si? te? dwie ledwo widoczne linie, wzd?u? których nale?y wykona? naci?cia s?u??ce do mocowania gnomonu. Na odwrocie, w samym ?rodku podk?adki widnieje do?? osobliwy rysunek o niejasnym na pierwszy rzut oka znaczeniu oraz tekst wypisany wielkimi literami "TU SI? STAWIA PIWO". Ponadto wzd?u? kraw?dzi umieszczono instrukcj? budowy zegara: "Wskazówk? cienko wyci??, z?o?y?, za?o?y? w przeci?cia dolnym ko?cem w centrum zegara s?onecznego". Dopiero po jej przeczytaniu staje si? jasne, co przedstawia centralny rysunek – to roz?o?ony gnomon, który dopiero nale?y wyci?? i sklei?. Po przygotowaniu gnomonu trzeba go umie?ci? na tarczy w odpowiedniej pozycji. Instrukcja na spodzie jest co prawda nieco lakoniczna i do?? ?atwo o konstrukcyjn? pomy?k?, jednak odrobina podstawowej wiedzy o gnomonice uchroni przed niepo??danym efektem. K?t nachylenia gnomonu odpowiada szeroko?ci geograficznej J?drzejowa. Podk?adka zrobiona jest z twardej tektury (dlatego wyci?cie gnomonu bynajmniej do ?atwych nie nale?y), a do jej zadruku wykorzystano dwa kolory – ?ó?ty i br?zowy. Matryc? drukarsk? wykonano r?cznie, przez co wyra?nie wida? wszystkie naturalne nierówno?ci zadruku, który daleki jest od jako?ci uzyskiwanej w dzisiejszym druku offsetowym. Po 50 latach tektura po?ó?k?a, co w po??czeniu z jako?ci? druku jeszcze wyra?niej podkre?la jej wiek i up?yw czasu. Wspó?cze?nie podk?adki z elementami gnomonicznymi pojawiaj? si? naprawd? rzadko. Znana jest nam tylko seria podk?adek wykonanych z korka z wypalanym laserowo wizerunkiem s?onecznika z Rudy ?l?skiej. Podk?adk? Przypkowskiego otrzyma?em w prezencie od Christophera Daniela z British Sundial Society, który swoje zami?owanie do zegarów s?onecznych zawdzi?cza spotkaniu pod koniec lat 60. z naszym dawnym mistrzem gnomoniki.

Komentarze z Forum