Płock — Rynek

[Redaktor]

Prezentacja



Żeby skomentować lub ocenić ten zegar musisz się zalogować.
Jeśli nie masz jeszcze konta na Forum, to zarejestruj się.

[mlose]

Wstyd włodarzom Płocka, nie mówiąc już o nauczycielach fizyki !

[mlose]

Poniżej ciąg dalszy interwencji

http://plock.gazeta.pl/plock/1,35710,13 ... d_lat.html

W tekście Gazety jest kilka pomyłek, po pierwsze na błędny kształt gnomony zwrócił Darek, po drugie
południk nazwano równoleżnikiem, po trzecie żaden astronom by takiego korsarskiego gnomonu raczej nie wymyślił ...chyba że jakiś miłosnik Piratów z Karaibów
Ale może nie czepiajmy się, jesli tylko przyniesie odpowiedni skutek - czyli wymianę gnomonu, to będzie nasz sukces.

[Dharani]

WOW, rewelacja Maciek, wielkie gratulacje za wytrwałość. Jeśli to dojdzie do skutku, wówczas to będzie TWÓJ sukces

Być może jedną rzecz muszę wyjaśnić. Opisując płocki zegar nie stawiałem na udział w jego naprawie nikogo bardzo kompetentnego. Jeśli faktycznie był tam astronom, to istnieje niewielka szansa, że sam wierzchołek gnomonu mógł być swego rodzaju nodusem. Oczywiście rodzi się pytanie po co (a może wręcz jakim prawem) zmienia się tak radykalnie historyczny zegar słoneczny? Oryginalnie posiadał klasyczny gnomon, a to coś to jakieś kuriozum (choć w bardzo określonych warunkach mogło działać). Wizualizacja na zdjęciu w GW pokazuje, że wierzchołek leży niemal idealnie na stylusie, no ale nie ma pewności jak dokładnie ją (wizualizację) wykonano.

Powiem tylko jeszcze jedno (choć nasza praktyczna gnomonika jeszcze nie jest gotowa na takie innowacje) - pionowy pręt (byle nie jakiś bardzo gruby) poprowadzony od dowolnego punktu na stylusie do tarczy zegara też będzie poprawnie pokazywał czas. Na tej zasadzie możliwe jest na przykład wykonanie wielkiego zegara horyzontalnego, który nie ma gnomonu. Gnomonem staje się człowiek, ale w odróżnieniu od zegara analematycznego nie staje on na dacie, tylko na polu przeznaczonym dla jego wzrostu. Wtedy cień samego czubka jego głowy będzie pokazywał czas.

ALE. I jest to szalenie ważne ALE: godzina jest nie taka, jaką wskazuje kierunek cienia, lecz taka, której linii godzinowej dotknie koniec cienia. Nieco skomplikowane, ale to działa. Na podobnej zasadzie ów spiczasty wierzchołek sierpa w teorii mógłby istotnie wskazywać czas. Tylko po co w ten sposób niszczyć oryginalną tarczę historycznego czasomierza? Owszem dawniej znano już tę sztuczkę, ale jej w Płocku nie zastosowano. Dopiero jakieś tajemniczy astronom. Zakładając, że faktycznie taki był zamysł, a nie przypadek i dyletanctwo.

[mlose]

Myślę, że autor obecenego "haka" nie wiedzial, że gdyby sie postarał jego ostrze mogłoby zadziałać jako nodus.
A jeśli wiedział, cóż, byloby to postmodernistyczne dziwactwo gnomoniczne zważywszy na klasyczny ksztalt historycznego gnomonu, na dodatek nieprecyzyjnie wykonane.
Obecny gnomon jest dośc siermiężnie wykonany a i ze zdjęć wynika że nie jest w linii godziny XII.
Ostrze "haka" rozmija sie nieco z krawędzią klasycznego gnomonu.
Pan Andrzej Kansy z Płociego Towarzystwa naukowego dwukrotnie wykonał pomiary tarczy i pomijając pewne deformacje
wynikające ze zdjęcia propozycja nowego gnomonu jest wstawiona dość precyzyjnie.
Przygotowałem dwie wersje ksztaltu - do decyzji Konserwatora Zabytków.
Miejmy nadzieję że coś z tego wyjdzie.

[mlose]

Sprawdzilem jeszcze jedną rzecz.
Otóż gdyby nawet "hak" był prawidlowo zamocowany - tj.w linii południka (godziny XII) a jego ostrze (nodus) było w linii wyznaczonej przez krawędź klasycznego gnomonu,
zakres stosowalności takiego instrumentu byłby ograniczony do jedynie 9 godzin w ciągu dnia i jedynie w ciągu części letniej polowy roku.
Także to raczej całkowicie wyklucza by za obecnym rozwiązaniem leżała jakakolwiek wiedza na temat zegarów słonecznych.

[Dharani]

Masz rację - przecież nawet gołym okiem widać, że ten "nodus" jest za wysoko do tak małej tarczy. Zatem ostatecznie ta alternatywna teoria pada na twarz. W takim razie wniosek końcowy jest prosty - jednak totalne dyletanctwo.

[mlose]

Wrzucam jeszcze dwie propozycje rekonstrukcji gnomonu.
Pierwsza zliżona do oryginalu widocznego na starych pocztówkach,
druga taka klasyczna, typowa dla II polowy XVIIIw.

[przemek]

Przykład zegara z gnomonem o podobnym haczykowatym kształcie znajduje się w Muzeum xx. Czartoryskich w Krakowie: http://muzeum.czartoryskich.pl/pl/node/11794
Jest to zegar równikowy i wydaje mi się, że tak jak pisze Darek, to sam koniuszek tego haka pełni funkcję wskazującą (widoczna jest skala do ustawiania gnomonu na właściwej wysokości). Zgadzam się, że przypisywanie analogicznego sposobu odczytu czasu dla zegara w Płocku nie ma sensu. Przemawiają za tym dwa fakty: brak tradycji takiego sposobu wskazywania czasu w zegarach horyzontalnych (i niby skąd przeciętny obserwator miałby wiedzieć, który punkt cienia na tarczy jest ważny), niewłaściwa (przypadkowa) wysokość tego hipotetycznego nodusa.
Pozdrawiam!

[mlose]

Jak piszesz, jest to typ zegara równikowego który anglosasi zwą "crescent dial".
Przesuwny, na datowanej podziałce, gnomon ustawia się w ten sposób by jego ostrze rzucało cień na ciągłą linię na obręczach godzinnych.
W polszczyźnie chyba brak nazewnictwa dla tego typu zegara, proponuję zatem:
równikowy podwójny sierpowy :)