Pod koniec lat 60. ubieg?ego stulecia w Królewskim Obserwatorium w Greenwich zrodzi? si? pomys? na budow? serii zegarów s?onecznych, które mia?y ilustrowa? rozmaite rodzaje linii godzinowych wyst?puj?ce na na?ciennych s?onecznikach Anglii. W?adze zwróci?y si? do dr Tadeusza Przypkowskiego z pro?b? o wykonanie stosownych wylicze? i projektów, na podstawie których zegary pó?niej wykonano. Przypkowski uchodzi? za ?wiatowego formatu autorytet w temacie gnomoniki i naturalnym by?o, ?eby to w?a?nie jemu owo zadanie zleci?. Trudno dzi? doj?? faktów b?d?cych przyczyn? wykonania zegarów z drewna, zamiast – jak zaplanowa? Przypkowski – z marmuru. Wiadomo jednak, ?e po kilku latach drewno uleg?o wp?ywom cz?stej w Anglii deszczowej pogody i ostatecznie wszystkie zosta?y zdj?te, by nigdy ju? nie wróci? na swoje pierwotne miejsca. Przedstawiamy trzeci? i ostatni? cz??? tej niezwyk?ej kolekcji. W 1969 roku dr Tadeusz Przypkowski z Muzeum im. Przypkowskich w J?drzejowie wykona? projekt wyj?tkowego zegara s?onecznego wskazuj?cego moment po?udnia s?onecznego.
8. MERIDIES MEDIA (znacznik po?udnia) Zegar ten wskazuje zarówno po?udnie prawdziwe – czyli po?udnie wyznaczane przez zegar s?oneczny – kiedy s?o?ce przechodzi przez po?udnik (meridian), jak i moment po?udnia ?redniego, czyli wyznaczanego przez zegary i zegarki mechaniczne. Mo?na tu tak?e pozna? dat? i zobaczy? równanie czasu. Figura zbli?ona do ósemki, zwana fachowo analemm? (lub analem?) ?ledzi w ci?gu ca?ego roku warto?ci równania czasu, a rzymskie numery okre?laj? miesi?ce – na przyk?ad IX odnosi si? do wrze?nia. Pocz?tek i koniec ka?dego miesi?ca zaznaczono na tarczy krótkimi uko?nymi liniami, które mog? nieco przypomina? podk?ady w torach kolejowych. Owych "podk?adów" u?yto dla zast?pienia czerwonych okr?gów z oryginalnego projektu, które by? mo?e by?y atrakcyjniejsze wizualnie, ale mniej precyzyjne. Pionowa prosta linia biegn?ca przez ?rodek tarczy pokazuje po?udnik lokalny, czyli meridian. Gnomon ma klasyczny kszta?t S?o?ca z otworem a samym ?rodku, przez który promienie s?oneczne padaj? na tarcz? zegara. Aby odczyta? czas z zegara nale?y obserwowa? po?o?enie punktu ?wiat?a w ?rodku cieni gnomonu, który przemieszcza si? przez powierzchni? tarczy. W chwili, gdy przekroczy on pionow? lini? po?udnika ma miejsce po?udnie czasu s?onecznego prawdziwego (wskazywanego przez zegary s?oneczne). Kiedy za? punkt ?wietlny przejdzie przez lini? analemy po stronie odpowiadaj?cej dacie (miesi?cowi) obserwacji, wówczas pokazuje on po?udnie wed?ug czasu zegarów mechanicznych (12:00 czasu uniwersalnego lub 13:00 czasu letniego). Ró?nica pomi?dzy tymi dwoma wskazaniami po?udnia wynika z zastosowania równania czasu. Na zdj?ciach wida? punkt ?wiat?a w okolicach ko?ca listopada. S?o?ce w tym okresie jest bardzo nisko, co w rezultacie daje projekcj? jego pozycji w górnej cz??ci analemy. Na tej samej zasadzie w miesi?cach letnich cie? gnomonu przecina? b?dzie analem? w jej dolnym ko?cu. Na zdj?ciu pierwszym punkt ?wiat?a wskazuje, ?e S?o?ce przekroczy?o lokalny po?udnik o cztery minuty za wcze?nie, z kolei na zdj?ciu drugim wida? go dok?adnie na analemie (pod koniec listopada – pokazuje to numer XI), co oznacza, ?e wskazywana godzina jest zgodna z po?udniem zegarkowym (12:00 czasu uniwersalnego). Warto?? poprawki równania czasu wynosi wtedy oko?o 13 minut.

Seria: Zegary Tadeusza Przypkowskiego w Greenwich

• Przeciwne bieguny - wspomnienia o T. Przypkowskim (cz. 1)
  
• Polskie dziedzictwo - wspomnienia o T. Przypkowskim (cz. 2)
  
• Zegary s?oneczne Tadeusza Przypkowskiego w Greenwich (cz. 1)
  
• Zegary s?oneczne Tadeusza Przypkowskiego w Greenwich (cz. 2)
  
• Zegary s?oneczne Tadeusza Przypkowskiego w Greenwich (cz. 3)
  
• Chcemy odtworzy? zegar s?oneczny Przypkowskiego w Greenwich
  
• Polski zegar s?oneczny w Greenwich